Total Football – Μέρος Α”

Όταν ρώτησαν το Johan Cruyff τι είναι το total football(ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο) έναν από τους κορυφαίους «στρατηγικούς» παίκτες που υπήρξαν ποτέ απάντησε. «Οι επιθετικοί να μπορούν να παίζουν σαν αμυντικοί και οι αμυντικοί σαν επιθετικοί. Όλοι να μπορούν να παίζουν παντού.»  Η ακόμα καλύτερα παραθέτοντας τα λόγια του ίδιου του Ρίνους Μίχελ:
Total Football” and its attacking pressure are very spectacular. It places great demands on individual and team tactical excellence… An absolute prerequisite, to master such a team tactical aspect, is that all the players possess a positive mentality, including the substitutes.
Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο είναι μια επιθετικά στοχευόμενη στρατηγική όπου οι παίχτες δεν έχουν συγκεκριμένη θέση. Με την εξαίρεση του τερματοφύλακα, οποιοσδήποτε επιτρέπεται να παίξει οπουδήποτε στο γήπεδο. Συνεργασία, δημιουργία-εκμετάλλευση κενών χώρων, και κίνηση των παικτών είναι τα κλειδιά του ολοκληρωτικού ποδόσφαιρου. Η στρατηγική του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου είναι πιο κοντά στην Ολλανδία όπου και παίχτηκε για πρώτη φορά. Στο Μουντιάλ του 1974 η Ολλανδική ομάδα το έφερε στο κόσμο υπό τον Ρίνους Μίχελς.



Πως λειτουργεί το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο

Στο ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο , οι παίχτες αλλάζουν τις θέσεις ώστε να μπερδέψουν την αντίπαλη άμυνα. Για να λειτουργήσει η στρατηγική αυτή, πρέπει να υπάρχει ένας μέσος που να μπορεί να συνεργαστεί και με την άμυνα και με την επίθεση. Στη περίπτωση της Ολλανδικού ποδοσφαιρικής ομάδας στα 1970, αυτός ο άνθρωπος ήταν ο Γιόχαν Κροιφ. In the case of the Dutch soccer team of the 1970s, that man was Johan Cruyff. Έπαιζε σαν επιθετικός αλλά συχνά κινούνταν σε διάφορους ρόλους όπου η ομάδα χρειαζόταν. Αλλά πιο σημαντικό, μπορούσε να πει στους συμπαίκτες του που να πάνε και σε ποια θέση θα πρέπει να παίζουν.

Η κύρια στρατηγική του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου είναι να έχεις τη κατοχή της μπάλας όσο γίνεται πιο πολύ. Η ίδια η θέση των παικτών πολύ μακριά ο ένας από τον άλλο και να παίζεις τη μπάλα γύρω-γύρω. Ενώ η μπάλα διασπάται, μερικοί παίχτες κινούνται συνέχεια ώστε να πάρουν καλές θέσεις για να σκοράρουν. Υπάρχουν τρείς κύριοι στόχοι στην αμυντική λειτουργία του ολοκληρωτικού ποδόσφαιρου: Να κρατάς τη μπάλα μακριά από την εστία, να διακόπτεις τις πάσες, και να «βρίσκεις» ή να «σημαδεύεις» «γκολτζήδες» επιθετικούς. Οι ποδοσφαιριστές δουλεύουν σαν μονάδες στην άμυνα. Μικραίνουν τους χώρους και τις γραμμές για τις πάσες και δουλεύουν μεταξύ τους επιθετικά ώστε να επανακτήσουν τη κατοχή της μπάλας το συντομότερο δυνατό.

Γιατί οι παίχτες πρέπει να αλλάζουν θέσεις στο ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο;

Όταν βλέπεις το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο για πρώτη φορά, οι άνθρωποι ίσως ρωτήσουν γιατί πρέπει οι παίχτες να αλλάζουν θέσεις. Για να γίνει αντιληπτό αυτό ας κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή στο ποδόσφαιρο στα 1960’s. Στη δεκαετία του 1960 μια επανάσταση είχε ήδη αρχίσει να λαμβάνει χώρα στην Ολλανδία και όχι μόνο. Οι στατικές και δύσκαμπτες αμυντικές τακτικές( βλ Κατενάτσιο) που είχαν επηρεάσει πολλές ομάδες ανά την Ευρώπη είχαν αρχίσει να δίνουν τη θέση τους σε πιο επιθετικά ευέλικτα και αισθητικά πιο ωραία συστήματα. Η αρχή είχε γίνει από τις Ουγγρικές ομάδες δέκα χρονιά πριν περί τα τέλη της δεκαετίας του ’50 υπό τις οδηγίες του Gustav Sebes του οποίου οι καινοτόμες και πρωτοποριακές ιδέες οδήγησαν στις δυο μεγάλες νίκες επί της Αγγλίας μία με 7-1 το 1954 και ένα χρόνο νωρίτερα στον αγώνα που πολλοί χαρακτήρισαν σαν «αγώνας της δεκαετίας» στο στάδιο Wembley με σκορ 6-3.

Κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, η Ευρώπη είχε «κυριαρχηθεί» από την Ιταλία με το υπέρ-αμυντικό σύστημα ποδοσφαίρου με την ονομασία“catenaccio.” Στο ποδόσφαιρο του Κατενάτσιο οι παίκτες μαρκάρουν man-to-man τους αντιπάλους τους πολύ στενά ώστε να τους αρνηθούν την ευκαιρία σκοραρίσματος. Τέτοιο σφιχτό προσωπικό μαρκάρισμα έγινε πρόβλημα για κάθε ομάδα. Ο τεχνικός του Ajax Ρίνους Μίχελς το νίκησε με το κάνει τους παίκτες του να κινούνται σε διαφορετικές θέσεις. Αυτή η ποδοσφαιρική στρατηγική δημιούργησε ένα δίλημμα για τους αμυντικούς του man-to-man. Εάν κυνηγούν το «παίκτη» τους , θα βρεθούν σε λάθος θέση όταν η ομάδα τους γυρνά σε επίθεση. Από την άλλη αν τον «αφήσουν», ρισκάρουν το να αφήσουν έναν επιθετικό «αμαρκάριστο». Ο Ρίνους εκπαίδευσε τους παίκτες του έτσι ώστε να μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν σε οιαδήποτε θέση. Οι αντίπαλοι που δεν ήταν τόσο καλά προσαρμοσμένοι σε αυτό όπως στο Ολλανδικό ποδόσφαιρο έβρισκαν μεγάλες δυσκολίες στο να το ακολουθούν.

Η ιστορία του Ολοκληρωτικού Ποδοσφαίρου

Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο είναι πιο κοντά μεν στο Ρίνους Μίχελ και στο Γιόχαν Κροιφ αλλά προηγείται των Ολλναδών. Ήταν ο Άγγλος τεχνικός Jimmy Hogan που έθεσε τα θεμέλια και τις βάσεις στα 1910 σε αυτό που πολύ αργότερα θα ονομαζόταν ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο.

Ο Hogan εισήγαγε τα δυο βασικά συστατικά του total football όταν ήταν προπονητής στην Dordrecht. 15 χρόνια αργότερα η στρατηγική που ο Jimmy Hogan έφερε στην Ολλανδία, εξελίχθηκε και εφαρμόσθηκε από έναν άλλο Άγγλο τεχνικό τον Jack Reynolds. Ο Reynolds ήταν manager στον Άγιαξ αποκλειστικά από το 1915 έως το 1947.Ηταν αυτός που έφερε τη προοπτική και τη νοοτροπία του «χώρου» στη στρατηγική του Hogan. Το πέτυχε αυτό με το να εισαγάγει τον «εξτρέμ» , μια ποδοσφαιρική θέση όπου ο παίκτης ανοίγει την άμυνα με το να τρέχει μαζί με τη μπάλα στις «πτέρυγες».

Ένας από τους πιο έξυπνους παίκτες στην ομάδα του Reynolds στον Άγιαξ ήταν ο Ολλανδός Ρίνους Μίχελς. Είχε στρατηγικό μυαλό ενός Playmaker το οποίο τον «έχρισε» μάνατζερ του Αγιαξ στα 1965 και της Εθνικής Ολλανδίας σαν προπονητής το 1974. Ο Μίχελς εκπαίδευσε τους παίκτες του να είναι εργαλεία ώστε να παίζουν παντού στο γήπεδο. Επίσης έμαθε στην ομάδα του να δουλεύουν πολύ καλά τη μεταξύ τους συνεργασία.
Το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο του Άγιαξ στα 1960 και 1970 έγινε τόσο δημοφιλές από τους παίκτες που το έπαιζαν. Ποδοσφαιρικοί θρύλοι όπως ο Κρόιφ και ο Νεέσκενς ήταν οι δυο παίκτες που δούλεψαν τη στρατηγική αυτή με επιτυχία στο γήπεδο.

Χρησιμοποιώντας το σύστημα του ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου ο Αγιαξ κέρδισε τρία συνεχόμενα Κύπελλα Πρωταθλητριών(1971, 1972,1973). Αυτές οι εντυπωσιακές κατακτήσεις απέδειξε στο κόσμο την αποτελεσματικότητα του Total Football. Στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 1974 ο Κροιφ και η Ολλανδική ομάδα τελειοποίησε το ολοκληρωτικό ποδόσφαιρο που έγινε ευρέως γνωστό ως ‘ Το Κουρδιστό Πορτοκάλι’. Αυτό το παρατσούκλι έδειξε την άρτια εκτέλεση του Totall Football από την ομάδα, το οποίο δε αποτυγχάνει ποτέ όπως η λειτουργία του ρολογιού.

Η εκτέλεση του Ολοκληρωτικού ποδοσφαίρου από την Ολλανδική ομάδα έφερε τους «Οράνιε» στο τελικό του Μουντιάλ του 1974. Χρησιμοποιώντας την ίδια στρατηγική έφτασαν στο τελικό του Μουντιάλ του 1978 μόνο για να δουν το βαρύτιμο τρόπαιο να φεύγει μέσα από τα χέρια τους ακόμη μια φορά.   www.overlap.gr