Δρ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΛΕΒΑΚΟΣ
Σημείωση: Το κείμενο που ακολουθεί ειναι γραμμένο σε απλή γλωσσα με σκοπό την πληροφόρηση ασθενών για ιατρικά θέματα. Οι ιατρικοί όροι αποδίδονται και στα Αγγλικά για ευκολότερη αναζήτηση με λέξεις/κλειδιά στο διαδίκτυο
Ο όρος «μυϊκή θλάση» έχει επιλεχθεί αυθαίρετα για να εκφράσει οποιονδήποτε τραυματισμό γίνεται στις ίνες ενός μυός.
Ετυμολογικά <θλάση> σημαίνει <χτύπημα>. Συχνά, σε εκθέσεις ιατροδικαστών διαβάζουμε: «θλαστικό τραύμα στην κεφαλή με αμβλύ αντικείμενο» ή «θλαστικό τραύμα στην περιοχή του κορμού, του θώρακα κλπ».
Στην ορθοπαιδική αυτό που ονομάζουμε μυϊκές θλάσεις είναι μια μερική ή ολική ρήξη των μυϊκών ινών, συνήθως από απότομη διάταση και όχι πλήξη. Μια αντίστοιχη κάκωση στους συνδέσμους την ονομάζουμε <διάστρεμμα>.
Στην Αγγλική γλώσσα η μυϊκή θλάση ονομάζεται επίσημα muscle strain ενώ το διάστρεμμα ligament sprain με τους όρους strain και sprain ωστόσο να χρησιμοποιούνται συχνα λανθασμένα.
ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΤΟΥ ΜΥΟΣ
Ο σκελετικός μυς αποτελείται από τις μυϊκές ίνες (muscle fibers) οι οποίες στην ουσία είναι <πακέτα> επιμηκών κυττάρων (ινίδια - fibrils) με πολλούς διασκορπισμένους πυρήνες. Πολλές μυϊκές ίνες σε πυκνή, παράλληλη διάταξη αποτελούν την λεγόμενη μυϊκή δεσμίδα (fascicle).
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΘΛΑΣΕΩΝ
Στην πλειονότητα των θλάσεων ο μηχανισμός είναι απότομη διάταση του μυός η οποία έχει σαν αποτέλεσμα την υπερφόρτιση και ρήξη (μερική ή ολική) των ινών του. Στις περιπτώσεις που έχουμε ζημιά στον μυ από κατευθείαν χτύπημα διευκρινίζουμε οτι πρόκειται για θλάση από τοπική πλήξη (contusion).
Οι θλάσεις κατηγοριοποιούνται ανάλογα με την βαρύτητά τους. Η εκτίμηση της βαρύτητας με απλή κλινική εξέταση είναι θέμα εμπειρίας. Η τελική, ξεκάθαρη κατηγοριοποίηση είναι ωστόσο δυνατή μόνο με την βοήθεια κάποιας απεικονιστικής εξέτασης (υπερηχογράφημα/sonography, μαγνητική τομογραφία/MRI).
Στις θλάσεις 1ου βαθμού υπάρχει διάταση του μυός χωρίς ορατή ρήξη των μυικών ινών. Στον υπέρηχο βλέπουμε συνήθως μόνο ένα οίδημα στην περιοχή η οποία έχει <μπουκώσει>. Την θλάση 1ου βαθμού συχνά την ονομάζουμε «τράβηγμα».
Η θλάση 2ου βαθμού είναι ρήξη των μυϊκών ινών σε ένα τμήμα του μυός.
Η θλάση 3ου βαθμού είναι ολική ρήξη του μυός και απαντάται σπάνια.
Η μεγάλη πλειονότητα των μυϊκών θλάσεων είναι 2ου βαθμου και αυτό την καθιστά μια πολύ πλατιά και ασαφή κατηγορία. Η διαφορά ανάμεσα σε μια εντοπισμένη θλάση στην οποία έχουν ραγεί λίγες μόνο ίνες ενός μυός και μιας θλάσης στην οποία σχεδόν τα 2/3 του μυός έχουν κοπεί είναι τεράστια. Ωστόσο και οι δυο ονομάζονται θλάσεις 2ου βαθμού.
Γι' αυτό προσπαθούμε να υποκατηγοριοποιούμε τις θλάσεις 2ου βαθμού με βάση την βαρύτητά τους. Μπορούμε να κρίνουμε το μέγεθος της ζημίας στον απεικονιστικό έλεγχο (μετρήσιμο σε εκατοστά), ενώ ρόλο παίζει η ανατομική θέση, η έκταση του περιβάλλοντος αιματώματος κλπ. Αυτοί οι συμπληρωματικοί παράγοντες είναι καθοριστικοί για το είδος της θεραπείας που θα ακολουθήσουμε και την πρόβλεψη του χρόνου αποκατάστασης.
Οι περισσότερες θλάσεις παρατηρούνται σε μυς μεγάλου μήκους οι οποίοι διασχίζουν δύο αρθρώσεις όπως οι οπίσθιοι μηριαίοι (δικέφαλος μηριαίος / biceps femoris, ημιτενοντώδης / semitendinosus) και ο τετρακέφαλος (quadriceps). Επόμενες σε συχνότητα είναι οι θλάσεις των προσαγωγών (hip adductors) και του γαστροκνημίου (gastrocnemius - gastroc strain).
ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ
Την περίοδο ανάμεσα στον τραυματισμό και την επάνοδο σε αθλητικές δραστηριότητες την χωρίζουμε σε τρεις φάσεις:
1. Αμέσως μετά τον τραυματισμό έχουμε την φάση της οξείας φλεγμονής / νέκρωσης. Στο κέντρο της περιοχής που τραυματίζεται έχουμε νέκρωση μυϊκών ινών ενώ περιμετρικά της νέκρωσης είναι μία ζώνη οξείας φλεγμονής. Επίσης σχηματίζεται αμέσως ένα αιμάτωμα που καλύπτει την περιοχή.
2. Η επόμενη φάση είναι η φάση της επούλωσης στην οποία υπάρχει απομάκρυνση του νεκρωτικού ιστού από μακροφαγικά κύτταρα ενώ παράλληλα εκκρίνονται αυξητικοί παράγοντες. Στο σημείο της επούλωσης εμφανίζονται λεμφοκύτταρα και μικρά αιμοφόρα αγγεία που έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή ενός συνδετικού ουλώδους ιστού. Η δημιουργία του ουλώδους ιστού συνήθως αρχίζει την 2η εβδομάδα.
3. Η τελευταία φάση είναι η φάση της ανάπλασης η οποία χαρακτηρίζεται από συρρίκνωση του ουλώδους ιστού και ανάπλαση των μυϊκών ινών.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Αμέσως μετά τον τραυματισμό εφαρμόζουμε τις αρχές του R.I.C.E. (Rest - Ice – Compression - Elevation / ακινητοποίηση - παγοθεραπεία - συμπίεση - ανύψωση του μέλους). Η πρώτη αυτή περίοδος προφύλαξης είναι σημαντική γιατί οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ακινητοποίηση κατά το πρώτο αυτό στάδιο φαίνεται να μειώνει την έκταση του ουλώδους ιστού και την συχνότητα υποτροπών στο μέλλον.
Στην περίοδο αυτή η φυσιοθεραπευτική αγωγή έχει σαν στόχο την αποσυμφόρηση της περιοχής από το αιμάτωμα / οίδημα με τεχνικές λεμφικής παροχέτευσης (lymph drainage) και την βελτίωση της κινητικότητας με τοπική υποστήριξη των ιστών (περίδεση ή kinesiotaping).
Μετά τα πρώτα 2-3 εικοσιτετράωρα η ακινητοποίηση της περιοχής είναι ωστόσο επιζήμια. Μελέτες έχουν δείξει ότι όταν η κινητοποίηση ξεκινάει νωρίς, έχουμε καλύτερη επαναγγείωση στην περιοχή, καλύτερη ανάπλαση αλλά και προσανατολισμό των μυϊκών ινών έτσι ώστε ο επουλωθείς μυς να επανέλθει στα επίπεδα ανθεκτικότητας του φυσιολογικού.
Εκτός απο ένα πρόγραμμα ήπιων διατάσεων αρχίζει σε αυτή την φάση και πρόγραμμα ενδυνάμωσης που ξεκινά με ισομετρικές ασκήσεις και συνεχίζεται προοδευτικά με πλειομετρικό ή, όπου είναι δυνατόν, με ισοκινητικό ασκησολόγιο. Οι ασκήσεις δεν πρέπει ποτέ να ξεπερνούν τα όρια του πόνου ενώ οι αντιστάσεις αυξάνονται προοδευτικά.
Σε γενικές γραμμές, στις θλάσεις 1ου βαθμού η αποθεραπεία διαρκεί 10 ημέρες περίπου ενώ στις θλάσεις 2ου βαθμού τουλάχιστον 3 εβδομάδες.
Στις σοβαρότερες θλάσεις 2ου βαθμού όπως επίσης και στις 3ου βαθμού (οι οποίες σε κάποιες περιπτώσεις χρήζουν και χειρουργικής αντιμετώπισης) είναι δύσκολο να γίνει ακριβής πρόβλεψη για τον χρόνο επανόδου και το κάθε περιστατικό θα πρέπει να εκτιμάται ανεξάρτητα.
